หมู่บ้านอนุรักษ์วัฒนธรรมไทลื้อ ณ สิบสองปันนา จีน

หมู่บ้านอนุรักษ์วัฒนธรรมไทลื้อ

หมู่บ้านแห่งนี้ยังคงรักษารูปแบบของหมู่บ้านดังเดิมไว้เป็นอย่างดี ตัวบ้านจะมีลักษณะใต้ถุนสูง หลังคาทรงหน้าจั่ว มุงด้วยกระเบื้องดินเผา ตามแบบฉบับของชาวไทลื้อ รอบบริเวณบ้านมีพื้นที่สำหรับปลูกพืชผักสวนครัว ไว้ประกอบอาหารในชีวิตประจำวัน ไม่ต้องไปหาซื้อที่ตลาด และยังปลูกผลไม้พื้นบ้านอย่างขนุน และมะม่วงไว้อีกด้วย ใต้ถุนบ้านใช้เป็นที่เก็บเครื่องมือการเกษตรและนั่งทำงาน เช่น จักตอก ทอผ้า แต่ละหลังสะอาดสะอ้านหน้าอยู่ บางหลังมีแผงขายของที่ระลึกไว้ให้นักท่องเที่ยวเลือกซื้อ

บ้านบางหลังมีป้ายเชื้อเชิญให้นักท่องเที่ยวขึ้นไปเยี่ยมชมบนบ้าน บางบ้านมีสาวตัวดีแต่งกายชุดไทลื้อเป็นผู้เชื้อเชิญ คำว่า “ตัวดี” ในภาษาไทลื้อเรียกกันอย่างยกย่องชมเชยว่า “รูปสวย หรือ รูปหล่อ” คำทักทายจะทักทายกันว่า “สาวตัวดี หรือ บ่าวตัวดี” จึงเป็นคำที่สุภาพหมายถึง สาวคนสวย หรือ หนุ่มรูปหล่อ หลังจากเชื้อเชิญขึ้นเรือนแล้ว แม่สาวตัวดีก็รินน้ำชาต้อนรับ พร้อมทั้งชี้ชวนให้ดูภายในเรือนของชาวไทลื้อที่มีลักษณะเปิดโล่ง แบ่งส่วนหนึ่งของเรือนที่ต่อกับนอกชานเป็นครัวโถงโล่งมีพื้นที่เอนกประสงค์ ไว้รับแขกตั้งวงกินข้าว นั่งเล่น นั่งคุยกัน จะมีการกั้นห้องก็เฉพาะห้องนอน แต่ก็เป็นห้องนอนรวมของสมาชิกทุกคนในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นพ่อ แม่ ลูกสาว ลูกชาย แต่จะมีพื้นที่กางมุ้งกันคนละมุม โดยสีของมุ้งจะต่างกัน ผู้สูงอายุนอนมุ้งสีดำ คนที่แต่งงานแล้วนอนมุ้งสีแดง ส่วนสาวๆ ที่ยังไม่แต่งงานจะนอนมุ้งสีขาว

วัฒนธรรมของไทลื้อนั้นผู้หญิงจะเป็นใหญ่ในครอบครัว ผู้ชายที่แต่งงานกับสาวไทลื้อจะต้องเป็นเขยของบ้านหญิงสาว และหากชายหนุ่มคนใดติดอกติดใจลูกสาวบ้านใด ก็จะต้องไปกินไปนอนไปอยู่ช่วยทำงานที่บ้านสาวผู้นั้นเป็นเวลา 3 ปี เพื่อดูว่าสู้งานและขยันขันแข็งเพียงใดก่อนที่จะได้แต่งงาน และยังต้องถูกกันให้กางมุ้งนอนคนเดียวอยู่กลางห้องโถง ไม่ได้มีสิทธิ์เข้าไปนอนในห้องเหมือนสมาชิกในบ้านคนอื่นๆ สำหรับหนุ่มที่สวมแว่นสายตามีสิทธิพิเศษกว่าคนอื่นตรงที่ลดเหลือการไปช่วยงานบ้านหญิงสาวแค่ปีครึ่ง เพราะคนที่สวมแว่นตาคนไทลื้อคิดว่าเป็นคนที่มีความรู้