ปราสาทบ้านเมืองจันทร์ ศรีสะเกษ

ปราสาทบ้านเมืองจันทร์
ปราสาทบ้านเมืองจันทร์ (Prasat ban muangjan) ตั้งอยู่ในบริเวณวัดเมืองจันทร์ หมู่ 1 ตำบลเมืองจันทร์ อำเภอเมืองจันทร์ จังหวัดศรีสะเกษ อยู่ห่างจากปราสาทสระกำแพงใหญ่ 15 กิโลเมตร และอยู่ห่างจากศาลากลางจังหวัดศรีสะเกษ ประมาณ 42 กิโลเมตร (ถนนหลวงหมายเลย 226 แยกอุทุมพรพิสัย – เมืองจันทร์)

ปราสาทบ้านเมืองจันทร์เป็นปราสาท หรือ ปรางค์เดี่ยว ฐานเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส ขนาด 3.40 เมตร สูง 15 เมตร มี 4 ชั้น สร้างด้วยอิฐสอปูน รูปทรงสี่เหลี่ยมย่อมุม ยอดเ รียวแหลม ซุ้มประดูทั้งสี่ด้านเป็นประตูหลอก ไม่มีกำแพงแก้ว ทับหลังหรือศิลาจำหลักใดๆ ทั้งสิ้น รูปทรงและขนาดมีลักษณะคล้ายกับปราสาทบ้านโนนธาตุหรือปราสาทห้วยทับทัน อำเภอห้วยทับทัน จังหวัดศรีสะเกษ มากที่สุด จะแตกต่างก็เพียงเป็นปราสาทเดี่ยว แต่ปราสาทที่บ้านโนนธาตุ เป็นปราสาท 3 องค์

ในบริเวณปราสาทบ้านเมืองจันทร์ มีการขุดพบในเสมาหิน สลักเป็นรูปดอกบัวตูม และอาจารย์ศรีศักรวิลลิโภดม ได้ให้ข้อสันนิษฐานไว้ว่า “เสมาหินในภาคอีสาน มีมากมายหลายแบบกว่าภาคอื่นๆ เป็นลักษณะพิเศษของวัฒนธรรมอีสาน ที่มีการเกี่ยวโยงกับลัทธิความเชื่อเรื่องการถือผี และการเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่เข้ามาปะปนกับการนับถือพุทธศาสนา ด้วยเหตุนี้ใบเสมาหินที่สลักเป็นรูปดอกบัว หรือกลีบบัว จึงเป็นสัญลักษณ์ของพุทธศาสนา ”

นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าปราสาทบ้านเมืองจันทร์ อาจจะสร้างในราวสมัยอยุธยาตอนปลาย หรืออาจจะในช่วงที่มีการบูรณปฏิสังขรณ์ ปราสาทบ้านโนนธาตุ อำเภอห้วยทับทับ จังหวัดศรีสะเกษ และเป็นพุทธสถานมากกว่าจะเกี่ยวกับลัทธิความเชื่อในศาสนาอื่น หรืออาจจะสร้างเพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุ หรืออัฐิธาตุของพระเถระ หรือบุคคลสำคัญ ที่ชุมชนให้ความเคารพศรัทธาก็ได้

ที่น่าสังเกตอีกประการหนึ่งก็คือ ชุมชนที่อยู่ในบริเวณโดยรอบ เป็นที่อยู่อาศัยของขาวกูยหรือชาวส่วย และอยู่ไม่ไกลจากปราสาทสระกำแพงใหญ่ ซึ่งเป็นศูนย์อำนาจและแหล่งอารยธรรมของอาณาจักรเขมรโบราณ ไม่มากนัก