น้ำตกธารเสด็จ สุราษฎร์ธานี
น้ำตกธารเสด็จ
เดิมชื่อวนอุทยานน้ำตกแพง มีพื้นที่ ๔๑, ๒๕๐ ไร่ รวมพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเกาะ พะงัน และพื้นที่ป่าที่อยู่นอกเขตป่าสงวนแห่งชาติ รวมทั้งเกาะต่างๆ ที่อยู่รอบเกาะพะงัน อุทยานฯ ยังคงสภาพของป่าที่สมบูรณ์ มีพืชหลากหลายชนิด และมีกล้วยไม้ที่ลำต้นใหญ่ที่สุดในโลก ได้แก่ เพชรหึงหรือว่านหางช้าง โดยลำต้นที่มีความสูงกว่าสามเมตร เมื่อออกดอกก้านช่อดอกมีความยาวกว่าสองเมตร ดอกใหญ่ประมาณ ๑๐ เซนติเมตร กลีบดอกสีเขียวจนถึงเหลืองทอง และมีแต้มสีน้ำตาลแดงกระจายไปทั่ว ความสมบูรณ์ของป่าทำให้มีสัตว์ป่าอาศัยอยู่หลายชนิด อาทิ กวางป่า หมูป่า ค่างแว่นถิ่นใต้ และชะมด รวมทั้งนกต่าง ๆ อุทยานฯ มีต้นไม้ที่เป็นสัญลักษณ์คือ ต้นพะงาหรือต้นวา มียอดเขาที่สูงที่สุดคือยอดเขาหรา สูง ๖๒๗ เมตร เป็นแหล่งต้นน้ำที่สำคัญของเกาะพะงัน สภาพอากาศเย็นสบายตลอดทั้งปี การเดินทาง สามารถเช่ารถจากหาดท้องศาลาซึ่งอยู่ห่างจากอุทยานฯ ๕ กิโลเมตร
สถานที่น่าสนใจภายในอุทยานฯ
น้ำตกแพง เป็นที่ตั้งที่ทำการอุทยานฯ เป็นน้ำตกที่สวยงามมีหลายชั้น เช่น แพงน้อย ธารน้ำรัก ธารกล้วยไม้ เป็นหนึ่งในสายธารเล็ก ๆ ของสายน้ำตกแพง ( แพง ภาษาถิ่นหมายถึง เพิงหินเล็ก ๆ ที่ลดหลั่นอันแสดงถึงความชุ่มชื้นของผืนป่า) ที่มีน้ำไหลตลอดปีที่แสดงถึงความสมบูรณ์ของผืนป่า และมีเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติ น้ำตกแพง- จุดชมวิวโดมศิลา ระยะทาง ๒. ๕ กิโลเมตร ใช้เวลา ๑ ชั่วโมง เป็นเส้นทางที่เดินเลียบน้ำตก ทางชันเล็กน้อย ในเส้นทางจะพบพรรณไม้ต่าง ๆ ลำธารและน้ำตก ที่ยังคงความเป็นธรรมชาติ รวมทั้งกล้วยไม้เพชรหึง กล้วยไม้ที่เป็นสัญลักษณ์ของอุทยานฯ อีกด้วย
จุดชมวิวโดมศิลา อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานฯ ๕๐๐ เมตร เป็นจุดชมวิว และชมพระอาทิตย์ตกที่สวยงาม
น้ำตกธารเสด็จ อยู่ตำบลบ้านใต้ เป็นน้ำตกที่รัชกาลที่ ๕ เคยเสด็จประพาสและได้พระราชทานนามไว้ อีกทั้งเป็นน้ำตกที่ทรงโปรดมาก โดยได้เสด็จประพาสถึง ๑๔ ครั้งตลอดรัชกาล นอกจากนั้น รัชกาลที่ ๖ รัชกาลที่ ๗ พร้อมพระมเหสี และรัชกาลที่ ๙ ก็เคยเสด็จประพาส และได้จารึกพระปรมาภิไธยย่อไว้ที่ก้อนหินบริเวณน้ำตกทุกพระองค์ การเดินทางไปน้ำตกธารเสด็จ สามารถไปได้ทั้งทางเรือและทางรถ หากเดินทางโดยทางเรือ เมื่อเริ่มเข้าอ่าวธารเสด็จจะพบความงามของภูเขาโขดหินที่มีรูปร่างแปลกๆ และหาดทรายสีขาว เมื่อขึ้นจากเรือแล้วเดินไปไม่ไกลนักจะพบกับลำธารมีกระแสน้ำไหลผ่านปะทะแก่งหินที่มีอยู่มากมาย ทำให้เกิดเสียงดังตามความเร็วของกระแสน้ำ ช่วงเดือนตุลาคม- มกราคม ไม่สามารถนั่งเรือไปน้ำตกได้ และถ้าเป็นทางรถจะต้องเป็นรถที่มีสมรรถนะสูงจึงจะสามารถเดินทางไปได้ แต่ถ้าเป็นหน้าฝนการเดินทางจะลำบากมาก เพราะทางที่ผ่านจะเป็นทางลาดชันตลอดและเป็นภูเขาสูง การเดินทางจึงต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ
อุทยานฯ มีบ้านพักบริการ จำนวน ๑ หลัง มีเต็นท์ให้บริการจำนวน ๕ หลัง หรือนักท่องเที่ยวนำเต็นท์มาเองก็ได้ สอบถามเพิ่มเติมติดต่อ อุทยานแห่งชาติน้ำตกธารเสด็จ - เกาะพะงัน ตู้ ป. ณ. ๑ อำเภอเกาะพะงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ๘๔๒๘๐ หรือ ๑๐๘ หมู่ ๓ ตำบลเกาะพะงัน อำเภอเกาะพะงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ๘๔๒๘๐ โทร. ๐ ๗๗๒๓ ๘๒๗๕
ประวัติความเป็นมา
ในปี 2510 พระครูสุภัทรธรรมาภิรม (วิธูร ธรรมวโร) เจ้าอาวาสวัดราษฎร์เจริญ ตำบลเกาะพะงัน อำเภอเกาะพะงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้ริเริ่มก่อตั้ง "วนอุทยานการุณเมตต์น้ำตกแพง" ขึ้น ในบริเวณน้ำตกแพง บ้านมะเดื่อหวาน ตำบลเกาะพะงัน อำเภอเกาะพะงัน จังหวัดสุราษฎร์ธานี โดยเห็นว่า พื้นที่ดังกล่าวมีความอุดมสมบูรณ์ มีน้ำตกสวยงาม มีป่าไม้และสัตว์ป่าชุกชุม อยู่ใกล้ชุมชน และได้เริ่มมีชาวบ้านเข้าไปบุกรุกจับจองพื้นที่ พระครูสุภัทรธรรมาภิรมจึงได้ชักชวนพระเณรและชาวบ้านตัดถนนเข้าไปที่ตัวน้ำตกแพง ระยะทางประมาณ 1 กิโลเมตร โดยตกลงกับชาวบ้านยุติการบุกรุกบริเวณน้ำตกแพงให้ช่วยกันอนุรักษ์แทนการทำลาย และในปี 2520 พระครูสุภัทรธรรมาภิรมได้มอบวนอุทยานการุณเมตต์น้ำตกแพงให้กับกรมป่าไม้เพื่อให้ประกาศเป็น "วนอุทยานน้ำตกแพง"
พ.ศ. 2530 นายประทีป ทวยเจริญ สมาชิกสภาจังหวัดเขตอำเภอเกาพะงันได้มีหนังสือถึงกรมป่าไม้ว่าพื้นที่ของเกาะพะงัน ซึ่งเป็นป่าสงวนแห่งชาติป่าเกาะพะงัน มีธารน้ำตก ป่าไม้ และสัตว์ป่าที่อุดมสมบูรณ์ สามารถที่จะพัฒนาให้เป็นแหล่งท่องเที่ยวต่อไปในอนาคต จึงเสนอให้กรมป่าไม้ประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ ต่อมาในปี 2532 กรมป่าไม้โดยกองอุทยานแห่งชาติ ได้สั่งการให้เจ้าหน้าที่มาดำเนินการ สำรวจพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติป่าเกาะพะงัน ป่าน้ำตกธารเสด็จ ป่าเขาลาดแก้ว ป่าเขาค่าย ป่าเขาตาหลวง ป่าเขาหินนก ป่าแหลมนายโพธิ์-แหลมกะทะคว่ำ และป่าเขาไฟไหม้ เพื่อเตรียมการประกาศเป็น "อุทยานแห่งชาติน้ำตกธารเสด็จ" ซึ่งต่อมาได้มีการสำรวจ เพิ่มเติมในบริเวณเกาะเต่าบางส่วน และหมู่เกาะรอบๆ เกาะพะงัน
ที่ตั้งและอาณาเขต
อุทยานแห่งชาติน้ำตกธารเสด็จ ตั้งอยู่ในท้องที่ตำบลเกาะพะงัน ตำบลบ้านใต้ อำเภอเกาะพะงัน และตำบลอ่างทอง อำเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี ห่างจากฝั่งจังหวัดสุราษฎร์ธานีประมาณ 100 กิโลเมตร ลักษณะทั่วไปเป็นภูเขาสูง โดยมียอดเขาสูงสุดคือ ยอดเขาหรา มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลางประมาณ 627 เมตร มีป่าเขาที่อุดมสมบูรณ์ ครอบคลุมพื้นที่ประมาณ 42,750 ไร่ หรือ 68.4 ตารางกิโลเมตร เป็นพื้นที่ทะเลประมาณ 12,125 ไร่ หรือ 19.4 ตารางกิโลเมตร
การคมนาคม
การเดินทางไปอุทยานแห่งชาติน้ำตกธารเสด็จซึ่งอยู่ห่างจากจังหวัดสุราษฎร์ธานีประมาณ 100 กิโลเมตร สามารถเดินทางโดยเรือโดยสาร ทั้งประเภทเรือด่วน เรือนอน เและเรือเฟอร์รี่ จากตัวจังหวัดสุราษฎร์ธานีไปที่ท่าเรือท้องศาลา เกาะพะงัน แล้วเดินทางโดยรถยนต์ ไปที่ทำการอุทยานแห่งชาติ (บริเวณน้ำตกแพง) อีก 4 กิโลเมตร
ทรัพยากรธรรมชาติ
1. พืชพรรณ ในเขตอุทยานแห่งชาติน้ำตกธารเสด็จสามารถจำแนกชนิดของพันธุ์ไม้ออกได้ตามประเภทของป่าดังนี้ คือ - ป่าดงดิบชื้น หรือป่าดงดิบ เป็นป่าไม้ไม่ผลัดใบมีสีเขียวสดตลอดปี สภาพป่ารกทึบทั้งในเรือนยอดของไม้ใหญ่ และชั้นไม้พื้นลาง มีพันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่ ไม้ยาง ยูง ตะเคียน กระท้อน ขนุนปาน จิกเขา ตำเสา นาคบุตร พิกุลป่า หว้า เหรียง หลาวชะโอน เป็นต้น สำหรับไม้พื้นชั้นล่างประกอบด้วยไม้ไผ่ชนิดต่างๆ เช่น ระกำ หวายชนิดต่างๆ เต่าร้าง ตลอดจนพืชชั้นต่ำ ที่อาศัยลำต้นหรือเรือนยอดของต้นไม้ ขนาดใหญ่ หรือเกิดขึ้นร่วมกับไม้อื่นๆ เช่น กล้วยไม้ มอส เฟิน และเถาวัลย์ชนิดต่างๆ
- ป่าดงดิบแล้ง เป็นป่าที่ปกคลุมไหล่เขา ตามร่องน้ำที่เป็นเขาหินเป็นส่วนใหญ่มีเนื้อดินเป็นชั้นบาง จึงประกอบด้วยไม้ ที่ไม่สามารถทำเป็นสินค้าได้ มีขนาดเล็ก ลำต้นไม่สูงมากนัก ป่าประเภทนี้มีพันธุ์ไม้ที่สำคัญได้แก่ ไม้พลองใบใหญ่ รังเขา หัวค่าง เกด พลองตาเป็ด พลองกินลูก เจียด ชมัง หลงใหล กลุ่มของไม้หนามขี้แรด หรือข่อยหนาม ตังหน มังตาล ยมหิน ยอป่า เป็นต้น
- ป่าเขาหินปูน เป็นป่าที่เกิดขึ้นบริเวณเกาะแก่งทั่วไป พรรณไม้ที่พบจำพวก ไทร โพทะเล ปอทะเล เชียด สลัดได เป็นต้น
2. สัตว์ป่า จากการสำรวจสภาพพื้นที่จริง และสอบถามจากราษฎรในท้องที่พบว่า เกาะพะงันเป็นแหล่งที่อยู่ของสัตว์ป่าหลายชนิด จึงสามารถจำแนกเป็นประเภทต่างๆ ดังนี้
- สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม ประกอบด้วยกวางป่า หมูป่า ลิง ค่าง ลิง กระรอก กระแต พญากระรอก อีเห็น ชะมด และหนูชนิดต่างๆ โดยเฉพาะกวางป่าจากการสอบถามจากราษฎรในท้องภิ่นปรากฏว่ามีอยู่มากมายไม่น้อยกว่า 200 ตัว ซึ่งชาวเกาะพะงันได้รับพระราชทาน จากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ทรงเปล่ากวางเพศผู้และเพศเมียอย่างละ 1 ตัว เมื่อครั้งเสด็จประพาสน้ำตกธารเสด็จ จึงนับเป็นระยะเวลา 100 ปีมาแล้ว
- นก ประกอบด้วยนกหลายชนิด เช่น เหยี่ยวรุ้ง นกออก นกเอี้ยง นกขุนทอง อีกา นกดุเหว่า นกกวัก นกกระปูดใหญ่ นกกระเต็น นกกางเขนดง นกกางเขนบ้าน นกเขา นกเขาเขียว นกปรอดคอลาย เป็นต้น
- สัตว์เลื้อยคลาน ประกอบด้วยพวกเต่า ตะพาบน้ำ ซึ่งอาศัยอยู่ตามลำธารน้ำจืดในป่า กิ่งก่า ตุ๊กแก แย้ จิ้งจก จิ้งเหลน ตะกวด แลน และสัตว์ประเภทงูชนิดต่างๆ ซึ่งที่มีพิษ และไม่มีพิษ เช่น งูเห่า งูจงอาง งูเขียว งูเหลือม
- สัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก ประกอบด้วยกบ เขียดชนิดต่างๆ ส่วนมากพบตามบริเวณลำห้วย
- ปลา ประกอบด้วยปลาดุก ปลาช่อน ปลาหมอ กุ้ง และปูน้ำจืด
3.ทรัพยากรทางทะเล ในท้องทะเลของอุทยานแห่งชาติน้ำตกธารเสด็จอุดมสมบูรณ์ด้วยปะการัง ปู ปลา และหอยชนิดต่าง ๆ
การท่องเที่ยว
1. แหล่งท่องเที่ยว เท่าที่ได้ทำการสำรวจมีหลายแห่งด้วยกัน คือ
- น้ำตกธารเสด็จ เป็นน้ำตกที่ทีขนาดใหญ่ที่สุดของเกาะพะงันราษฎรชาวเกาะพะวัน อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติ 18 กิโลเมตร มีประวัติศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับพระมหากษัตริย์ในราชวงจักรี เคยเสด็จประพาสหลายรัชกาล ตั้งแต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 รัชกาลที่ 6 รัชกาลที่ 7 และรัชกาลที่ 9 ดังมีหลักฐานปรากฏพระปรมาภิไธย จปร. วปร. ปปร. และ ภปร. โดยเฉพาะรัชกาลที่ 5 นั้นเสด็จประพาสถึง 14 ครั้ง
- อ่าวธารเสด็จ เป็นพื้นที่อ่าวอยู่ติดต่อกับน้ำตกธารเสด็จ มีลักษณะเป็นพื้นราบติดกับชายทะเล มีเนื้อที่ประมาณ 3 ไร่เศษ มีหาดทรายที่สวยงามและน้ำทะเลที่ใสสะอาด เหมาะแก่การพักผ่อน อาบแดด และเล่นน้ำทะเล
- น้ำตกธารประพาส เป็นน้ำตกแห่งที่ 2 ของอำเภอเกาะพะงันที่ได้รับพระราชทานนามจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคราวเสด็จประพาสรอบอ่าวบ้านดอน จากหลักฐานจดหมายเหตุ ร.ศ. 108 - 119 มีจารึกพระปรมาภิไธยย่อ จปร. อยู่ที่ตัวน้ำตก อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติ 16 กิโลเมตร
- น้ำตกธารประเวศ เป็นน้ำตกแห่งที่ 3 ที่ได้รับพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เมื่อคราวเสด็จประพาส รอบอ่าวบ้านดอน จากหลักฐานจดหมายเหตุ ร.ศ. 108 - 119 มีจารึกพระปรมาภิไธยย่อ จปร. อยู่ที่ตัวน้ำตก อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติ 25 กิโลเมตร
- น้ำตกแพง เป็นน้ำตกที่เกิดจากเทือกเขาบริเวณบ้านมะเดื่อหวาน ไหลจากหน้าผาสูงมีความสวยงามมาก มีน้ำตลอดปี และเป็นที่รู้จักของนักท่องเที่ยวทั่วไป เดิมอยู่ในความดูแลของอุทยานแห่งชาติ ปัจจุบันเป็นที่ทำการอุทยาน มีถนนดินลูกรังเข้าถึงน้ำตก มีนักท่องเที่ยวนิยมเข้าไปเที่ยวชม และพักผ่อนหย่อนใจอยู่เป็นประจำ และสภาพป่าไม้บริเวณใกล้เคียง โดยเฉพาะเขาไม้งาม ซึ่งอยู่ใกล้น้ำตก ยังอยู่ในสภาพที่สวยงามและสมบูรณ์ บริเวณน้ำตกมีจุดชมวิวที่มองเห็นทิวทัศน์ของเกาะพะงันและเป็นจุดชมพระอาทิตย์ตกที่สวยงามแห่งหนึ่ง
- ยอดเขาหรา เป็นยอดเขาที่สูงที่สุดของเกาะพะงัน สูงประมาณ 627 เมตร จาระดับน้ำทะเล เป็นจุดที่สามารถมองเห็นทิวทัศน์ ของเกาะพะงันได้ทั่วทั้งเกาะ อยู่ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติ 5 กิโลเมตร
2. สิ่งอำนวยความสะดวก มีเฉพาะสถานที่กางเต็นท์ไว้รับรองนักท่องเที่ยวเท่านั้นในการประกอบกิจกรรมนันทนาการในเขตอุทยานแห่งชาติไม่ว่าจะเป็น การเล่นน้ำ การนั่งเรือชมทิวทัศน์ ชมถ้ำ การดำผิวน้ำ ดูปะการัง การพักแรมค้างคืน การก่อไฟ ให้กระทำได้เฉพาะในเขตหรือบริเวณที่เจ้าหน้าที่กำหนดไว้เท่านั้น ไม่ควรกระทำหรือ ส่งเสียงอื้อฉาวรบกวนคนหรือสัตว์ ไม่เดินออกนอกเส้นทางถาวร ไม่สัมผัสหรือจับต้องภาพเขียนสีและหินงอกหินย้อย ตลอดจน ปฏิบัติตนตามที่เจ้าหน้าที่กำหนด หรือตามที่เจ้าหน้าที่ได้ทำเครื่องหมายไว้ สำหรับผู้ที่ไปกางเต็นท์พักแรมจะต้อง เตรียมเครื่องนอน และอุปกรณ์ในการพักแรมไปเอง และต้องเก็บและทำความสะอาดที่พักให้เรียบร้อยเมื่อเลิกใช้แล้ว การก่อไฟ จะต้องไม่เก็บหรือ ตัดกิ่งไม้ยืนต้นมาใช้และต้องระมัดระวังมิให้ไฟลุกลามไปยังที่อื่น ต้องดับไฟให้สนิททุกครั้งที่เลิกใช้ และสำหรับผู้ที่พิศมัยในการดำน้ำ ดูปะการังจะต้องเตรียมอุปกรณ์ไปเอง
